Cztery strony kontraktu opcyjnego

Mało kto ma problem ze zrozumieniem, że można dany towar/instrument kupić lub sprzedać. W przypadku specyficznego rodzaju kontraktów terminowych, jakim są opcje sprawa już nie wygląda tak prosto. Dobrze, że tylko na pierwszy rzut oka, bowiem później jest już z górki.

Niniejszy wpis ma za zadanie przybliżyć osobom, które na co dzień nie są związane z rynkiem terminowym, na czym tak naprawdę polegają opcje. Najpiękniejsze w ich temacie jest to, że nie tylko otwierają drogę ku inżynierii finansowej ale podobnie jak w przypadku szachów – poznanie podstawowych zasad rządzących światem opcji zajmuje mniej niż godzinę, a na późniejsze doskonalenie umiejętności można poświęcić całe życie.

Uczestnicy rynku mogą na nim nabyć opcje kupna lub sprzedaży danego instrumentu, po określonej cenie (cena wykonania) w przyszłości (termin wykonania). Koszt, jaki ponoszony jest przez uczestników za tego typu możliwość, nazywany jest premią opcyjną. Płaci się ją za to, że druga strona transakcji zgodzi się na określonych warunkach kupić od nas lub sprzedać nam w przyszłości instrument na jaki opiewa opcja (bazowy). Ważne jest jednak to, że opcja daje jej posiadaczowi prawo, a nie obowiązek jej wykonania, co jest równoznaczne z tym, że jeśli w dniu wykonania opcji okaże się, że cena wykonania po jakiej chcemy kupić instrument jest wyższa od aktualnie obowiązującej ceny rynkowej – nie jesteśmy zmuszeni skorzystać z tego niekorzystnego dla nas interesu. Analogicznie sprawa wygląda w przypadku kupionej opcji sprzedaży.

Wskazanego prawa nie ma wystawca opcji, czyli osoba która sprzedaje opcję kupna lub opcję sprzedaży. Uczestnik taki ma obowiązek wykonać transakcję korzystną dla osoby, która nabyła opcję i kupić od niej lub sprzedać jej instrument zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Transakcja taka jest najczęściej rozliczana pieniężnie, czyli jedna strona (tracąca) przekazuje drugiej (zyskującej) różnicę pomiędzy cenę wykonania, a aktualnie obowiązującą ceną rynkową instrumentu zwielokrotnioną przez mnożnik¹ oraz ilość zawartych kontraktów.

Wystawca działa w tym przypadku podobnie jak ubezpieczyciel, który za składkę ubezpieczeniową (premię) godzi się ubezpieczyć nasz dom, przykładowo od zalania. W momencie, gdy takowego nie będzie, to nabywający ubezpieczenie nie przyjdzie z prośbą o wypłacenie odszkodowania. Różnica jest jednak taka, że opcję można wykupić, nawet jeżeli nie posiada się instrumentu dla niej bazowego. W przypadku rynku nieruchomości nie jest możliwe wykupienie ubezpieczenia bez posiadania nieruchomości lub też chroniącej nas finansowo przed zalaniem domu sąsiada.

Opcje w różnej postaci umożliwiają kupno polisy na swoje, a także cudze aktywa. Daje to możliwość spekulacji wszystkim tym, którzy sądzą, że dany rynek ma większe prawdopodobieństwo zapadnięcia od innych. Po drugiej stronie znajduje się natomiast możliwość wystawienia opcji (polis) na rynkach, które niekoniecznie wykazują zagrożenie niekorzystnej zmiany ceny. W takiej sytuacji zarobić można nawet na rynkowym marazmie, rozumianym jako konsolidacja trendu w której cena pozostaje przez dłuższy czas na stałym poziomie.

Konstrukcje finansowe które zawierają w sobie opcje walutowe, to jedne z podstawowych tworów inżynierii finansowej, dzięki którym powstało wiele fortun. Z drugiej strony opcje są mieczem obosiecznym, który niewtajemniczonym może wyrządzić sporą krzywdę. Zadaniem uczestników rynku, którzy chcieliby skorzystać na tym mechanizmie, dobrze jest poświęcić sporo czasu na przygotowania i zrozumienie zagadnienia lub też zainwestować w pomoc specjalisty, który pomoże odnaleźć się w gąszczu – nomen omen – dostępnych opcji.